Η δημοσιονομική πολιτική αναφέρεται στη χρήση των κρατικών δαπανών και της φορολογίας για να επηρεάσει τη συνολική κατάσταση της οικονομίας. Καθορίζεται τυπικά από την κυβέρνηση και εφαρμόζεται μέσω των δημοσιονομικών αποφάσεων που λαμβάνονται από το νομοθετικό σώμα. Τα κύρια εργαλεία της δημοσιονομικής πολιτικής περιλαμβάνουν:
α) Κρατικές δαπάνες: Οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν τις δαπάνες για υποδομές, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, άμυνα και άλλους τομείς για να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η αύξηση των κρατικών δαπανών μπορεί να τονώσει τη συνολική ζήτηση στην οικονομία.
β) Φορολογία: Οι κυβερνήσεις μπορούν να προσαρμόσουν τους φορολογικούς συντελεστές και τις πολιτικές για να επηρεάσουν το διαθέσιμο εισόδημα και τις καταναλωτικές δαπάνες. Για παράδειγμα, η μείωση των φόρων μπορεί να προσφέρει σε άτομα και επιχειρήσεις περισσότερα χρήματα για ξόδεμα, γεγονός που μπορεί να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα.
γ) Μεταβιβαστικές πληρωμές: Οι κυβερνήσεις μπορούν να κάνουν άμεσες πληρωμές σε άτομα, όπως επιδόματα ανεργίας ή προνοιακές πληρωμές. Αυτές οι μεταβιβάσεις μπορούν να βοηθήσουν στη στήριξη των επιπέδων εισοδήματος και στην τόνωση της κατανάλωσης.
Ο πρωταρχικός στόχος της δημοσιονομικής πολιτικής είναι η διαχείριση της συνολικής ζήτησης, η σταθεροποίηση της οικονομίας σε περιόδους οικονομικής ύφεσης και η προώθηση της μακροπρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξης. Συχνά χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η ανεργία, ο πληθωρισμός και η κατανομή του εισοδήματος.
Η νομισματική πολιτική περιλαμβάνει τη διαχείριση της προσφοράς χρήματος, των επιτοκίων και των πιστωτικών συνθηκών στην οικονομία. Διενεργείται συνήθως από την κεντρική τράπεζα μιας χώρας, όπως η Federal Reserve στις Ηνωμένες Πολιτείες ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην Ευρωζώνη. Τα κύρια εργαλεία της νομισματικής πολιτικής περιλαμβάνουν:
α) Επιτόκια: Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να προσαρμόσουν τα επιτόκια για να επηρεάσουν το κόστος δανεισμού και τη διαθεσιμότητα πίστωσης. Η μείωση των επιτοκίων ενθαρρύνει τον δανεισμό και τις επενδύσεις, τονώνοντας την οικονομική δραστηριότητα, ενώ η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων.
β) Απαιτήσεις αποθεματικών: Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να απαιτήσουν από τις εμπορικές τράπεζες να διατηρούν ένα ορισμένο ποσοστό των καταθέσεών τους ως αποθεματικά. Η προσαρμογή αυτών των απαιτήσεων μπορεί να επηρεάσει το χρηματικό ποσό που μπορούν να δανείσουν οι τράπεζες και να επηρεάσει τη ρευστότητα στην οικονομία.
γ) Λειτουργίες ανοικτής αγοράς: Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να αγοράζουν ή να πωλούν κρατικούς τίτλους στην ανοιχτή αγορά, επηρεάζοντας το επίπεδο των τραπεζικών αποθεματικών και επηρεάζοντας τα επιτόκια.
Ο πρωταρχικός στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού, η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και η προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Οι κεντρικές τράπεζες χρησιμοποιούν εργαλεία νομισματικής πολιτικής για να διαχειριστούν την προσφορά χρήματος και πιστώσεων στην οικονομία, η οποία επηρεάζει τα επιτόκια και τη συνολική οικονομική δραστηριότητα.
Συνοπτικά, η δημοσιονομική πολιτική περιλαμβάνει κρατικές δαπάνες και φορολογικές αποφάσεις, ενώ η νομισματική πολιτική περιλαμβάνει ενέργειες της κεντρικής τράπεζας για τη διαχείριση της προσφοράς χρήματος, των επιτοκίων και των συνθηκών πίστωσης. Και οι δύο πολιτικές στοχεύουν στη σταθεροποίηση της οικονομίας αλλά λειτουργούν μέσω διαφορετικών μηχανισμών και εργαλείων. Συχνά χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό για την αντιμετώπιση οικονομικών προκλήσεων και την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων.